แพ้เป็นพระ ชนะเป็นมาร

พระโอวาทธรรม วรคติธรรม พระคติธรรม 

สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช 

สกลมหาสังฆปริณายก

คนพาลนั้น อาจจะเป็นคนพาลภายในคือตนเองก็ได้ 

กล่าวคือ ตนเองนั้นแหละ เมื่อทำผิด พูดผิด คิดผิด 

ก็ชื่อว่าเป็นพาลเหมือนกัน 

เมื่อเป็นเช่นนี้ ก็ให้พิจารณาดูตนให้เป็นอัตตัญญู 

คือรู้ตนว่าเป็นอย่างไร ตนทำผิด พูดผิด คิดผิดหรือไม่ 

ถ้าปรากฏว่าตนเป็นดังนั้น ก็พึงรู้ว่าตนนั้นแหละเป็นพาล

เมื่อเป็นเช่นนั้น ก็ต้องสละการทำผิด พูดผิด คิดผิดนั้นเสีย 

ไม่คบเอาไว้ เมื่อเป็นเช่นนี้ ก็ชื่อว่าไม่คบตนเองที่เป็นพาล 

คือสละความเป็นพาลของตนเสีย นี่ก็ชื่อว่าไม่คบคนพาลประการหนึ่งด้วย 

ผู้ชนะมักเข้าใจว่าตัวเองได้ แท้จริงแล้วเสีย

เสียอะไร เสียมิตรไมตรี เสียความรู้สึกที่ดีๆ ของอีกฝ่ายไปจนหมดสิ้น

ที่เรียกว่าได้ก็คือ ได้อัตตา ได้เวรเพิ่มขึ้น

เพราะผู้แพ้ก็จะผูกใจเพื่อจะเอาชนะต่อไป

จึงเป็นอันว่าไม่ได้ความสุขด้วยกันทั้งสองฝ่าย

ส่วนผู้ที่ละได้ทั้งแพ้ทั้งชนะจึงจะได้ความสงบสุข

ทั้งนี้โดยไม่ก่อเรื่องที่จะต้องเกิดมีแพ้ชนะกันขึ้น

แต่เมื่อจะต้องให้มีเรื่องให้แพ้ฝ่ายหนึ่งชนะฝ่ายหนึ่ง

ก็ควรต้องมีใจหนักแน่นพอที่จะเผชิญผลได้ทุกอย่าง

สามารถที่จะเห็นความจริงว่า แพ้เป็นพระ ชนะเป็นมาร

ทั้งนี้ต้องชนะตนเอง คือชนะใจตนเองด้วย